Εσωτερικευμένη Ομοφοβία: Τι είναι και πως μπορούμε να καταλάβουμε τα σημάδια

Ένας ορισμός που ακούγεται συχνά μέσα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα είναι η «εσωτερικευμένη ομοφοβία» ή/και «εσωτερικευμένη ΛΟΑΤΚΙφοβία». Πολλοί  ίσως δεν αποδέχονται τον όρο «φοβία», θεωρώντας πως δεν έχουν εξ ορισμού κάποια φοβία απέναντι στους ΛΟΑΤΚΙ+, εξου και βιβλιογραφικά  εντοπίζεται επίσης όρος «εσωτερικευμένος στιγματισμός».

Τι ακριβώς όμως σημαίνουν οι ορισμοί αυτοί και πώς ξέρουμε αν και σε ποιο βαθμό διακατεχόμαστε από εσωτερικευμένη ομοφοβία ή στιγματισμό;

Εσωτερικευμένη ομοφοβία / ΛΟΑΤΚΙφοβία / στιγματισμός είναι τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνει ένα άτομο για τον εαυτό του επειδή ανήκει στη συγκεκριμένη κοινότητα. Το ότι  νιώθουν έλξη προς τα άτομα του ιδίου φύλου τους τρομοκρατεί γιατί αυτό έρχεται σε σύγκρουση με τις θρησκευτικές και κοινωνικές τους πεποιθήσεις. Έτσι οι αντιδράσεις τους όταν αισθάνονται αυτή τη σύγκρουση είναι να αποποιούνται και να απαρνιούνται αυτό που αισθάνονται, κάτι που συνήθως συνοδεύεται με θυμό, οργή και προσβολή. 

Η κατάσταση αυτή ενδέχεται να προκαλέσει στο άτομο σοβαρή σύγκρουση με τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, αισθήματα αποδοκιμασίας, καταπίεσης, μη αποδοχής της σεξουαλικότητάς του και κατ’ επέκταση του εαυτού του. 

Οι δυσκολίες που προκαλεί η εσωτερικευμένη ομοφοβία στον ψυχισμό του ατόμου φαίνεται να ποικίλουν. Για να αποφύγει ένα άτομο να χαρακτηριστεί ως ΛΟΑΤΚΙ+ συχνά ασυνείδητα «αναγκάζεται» να ακολουθεί ετεροκανονικό τρόπο ζωής, κάνοντας πράγματα που δεν θα ήταν επιλογή του βάσει των πραγματικών του προτιμήσεων. Αυτό μακροπρόθεσμα δύναται να δημιουργήσει δυσκολίες που επιβαρύνουν την ψυχική υγεία και την ποιότητα της ζωής του ατόμου.

Αναφορικά με την εσωτερικευμένη ομοφοβία, βιβλιογραφικά εντοπίζονται ιδιαίτερα υψηλά νούμερα, σε αντιστοιχία με ετεροφυλόφυλα άτομα, που αφορούν περιπτώσεις αυτοκτονιών και απόπειρων αυτοκτονιών, κλινικής κατάθλιψης, αυτοάνοσων νοσημάτων, μειωμένου προσδόκιμου ζωής, θυμάτων σχολικού εκφοβισμού / ενδοσχολικής βίας και άλλα.

Πέραν από τα πιο πάνω, άτομα με εσωτερικευμένη ομοφοβία, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμου, ενίοτε αντιδρούν με έντονο τρόπο, εκφράζοντας θυμό ή οργή απέναντι σε άτομα που αγαπάνε και εκδηλώνοντας τοξικότητα απέναντι σε άτομα που ανήκουν φανερά στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. 

Επίσης, μπορεί να χαρακτηρίζονται από μειωμένη ενσυναίσθηση, κάτι που εντοπίζεται συχνά στις περιπτώσεις αυτών των ατόμων που αντιτίθενται στην Πορεία Υπερηφάνειας (Pride) ή σε άλλες ΛΟΑΤΚΙπροσκείμενες εκδηλώσεις, δηλώνοντάς το συχνά στον κύκλο τους με έντονο τρόπο. Η έλλειψη ενσυναίσθησης δυσκολεύει ένα άτομο από το να καταλάβει την ανάγκη που κάνει τέτοιες εκδηλώσεις απαραίτητες, όπως φυσικά και να κατανοήσει γιατί οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι έχουν ανάγκη να είναι ο εαυτός τους την ημέρα της πορείας, μια ημέρα που δεν είναι «προκλητική» αλλά «απελευθερωτική».  Ωστόσο, αρκετά άτομα που παρουσιάζουν εσωτερικευμένη ομοφοβία, δύναται να αναζητούν οτιδήποτε θα δικαιολογούσε την αποστροφή ή την απόσταση που κρατάνε από οτιδήποτε φιλικό προς την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. 

Δεν είναι εύκολο κάποιο άτομο να παραδεχτεί ότι ίσως παρουσιάζει εσωτερικευμένη ομοφοβία γι’ αυτό και χρησιμοποιείται συχνά η δήλωση «Δεν είμαι ομοφοβικ@, αλλά…».  Υπάρχουν όμως στοιχεία που ίσως μας κτυπούν καμπανάκια τα οποία μέχρι στιγμής συνηθίσαμε να αγνοούμε.  Κάποια στοιχεία που έχουν τα άτομα με εσωτερικευμένη ομοφοβία και που παρατηρούνται εντός κοινότητας είναι:

  • Να μην θέλουν μια σχέση μόνιμη ή σοβαρή
  • Να δηλώνουν απόλυτα πως «δεν υπάρχει κανένας λόγος να μοιράζομαι ότι είναι Gay»
  • Να τους επηρεάζει έντονα η γνώμη, η αντίδραση ή η παρέμβαση τρίτων στη δική τους τη ζωή.
  • Να θεωρούν πως δεν αξίζουν αγάπη ή/και πως δεν υπάρχει κάτι για αυτ@ εκεί έξω.
  • Να αντιμετωπίζουν ψυχικές ή/και νευρολογικές δυσκολίες.
  • Να βάζουν τις ανάγκες τους σε δεύτερη μοίρα.
  • Να θέτουν πολύ αυστηρά όρια.
  • Να συμμετέχουν σε ομοφοβικούς λόγους σε μια προσπάθεια να ταιριάξουν.
  • Να θεωρούν πως όλη η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα «προκαλεί» με τη συμπεριφορά της και να θέλουν να κρατήσουν απόσταση, κατηγορώντας την κοινότητα για να μην στιγματιστούν και αυτοί ως άτομα που «προκαλούν».
  • Να κρύβουν μόνιμα ένα μέρος του εαυτού τους.
  • Να επαναλαμβάνουν έντονα πως δεν έχουν ανάγκη από κανέναν.
  • Να μένουν προσκολλημένοι σε μη διαθέσιμ@ ερωτικ@ συντρόφους
  • Να ελκύονται ή και να δημιουργούν σχέσεις με άτομα του ιδίου φύλου αλλά να επιμένουν ότι οι ίδιοι δεν είναι ΛΟΑΤΚΙ+
  • Να θεωρούν ότι τα δικαιώματά της κοινότητας είναι υπερβολές και να τα αποδομούν μειώνοντας την πραγματικότητα γύρω τους (δηλαδή, επί παραδείγματος, να θεωρούν την πολιτική συμβίωση αρκετή και πως δεν χρειάζονται οι ενέργειες υπέρ του γάμου και της τεκνοθεσίας καθώς αυτές θα δημιουργήσουν προστριβές, δηλώνοντας παράλληλα πως ο γάμος δεν είναι τόσο σημαντικός σήμερα γιατί δεν έχει τη βαρύτητα που είχε κάποτε).

Τα ανωτέρω, μεταξύ άλλων, δεν αποτελούν απόλυτες βιβλιογραφικές πηγές, αλλά προκύπτουν από συζητήσεις με ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που αναφέρουν ότι είχαν εντοπίσει στον εαυτό τους τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και που εντέλει επέλεξαν να ακολουθήσουν το δύσκολο ταξίδι της αυτοαποδοχής και να συνειδητοποιούν τους λόγους που τους απέτρεπαν από το να αισθανθούν εσωτερική πληρότητα, ηρεμία και αγάπη. 

Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως η αποδοχή του εαυτού μας, η αυτογνωσία και η αυτοαγάπη μπορούν να οδηγήσουν σε αισθητά καλύτερη ποιότητα ζωής και εσωτερική ηρεμία, ωστόσο αυτό είναι δύσκολο να επιτευχθεί χωρίς και εμείς οι ίδιοι συνειδητά να θέλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο σκέψης μας

Η περιορισμένη ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων καθιστά δύσκολη τη συνειδητοποίηση του ότι χρειάζεται να παρθούν κάποιες αποφάσεις – η ορατότητα άλλωστε είναι ένας από τους λόγους που γίνονται και οι ετήσιες πορείες Υπερηφάνειας.  Ακόμη όμως και να παρθούν οι αποφάσεις αυτές, το ταξίδι της αυτογνωσίας για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε σύντομο. Όσ@ όμως εντέλει τα καταφέρουν, «φωνάζουν» πως αυτό είναι απαραίτητο, προβαίνοντας παράλληλα σε ακτιβιστικές ενέργειες ως μια προσπάθεια να βοηθήσουν έστω και ένα άτομο να αποδεχτεί τον εαυτό του.

Εμείς είμαστε δίπλα σε κάθε άνθρωπο που χρειάζεται στήριξη, καθώς κατανοούμε πλήρως τις ανάγκες που προκύπτουν και τη μοναξιά που μπορεί να βιώνει. Έλα σε επαφή μαζί μας ή δες τις δράσεις μας για το πως μπορούμε να σε βοηθήσουμε έμπρακτα. 

Από: MARY+